คันกั้นน้ำ หรือพนังกั้นน้ำ ภาษาอังกฤษเรียกว่าอะไร

โดย มารพิณ

มาที่ศัพท์น้ำท่วมกันต่อครับ เรื่องอุทกภัยนี่ถ้ามันหลากมาเป็นประวัติการณ์ในรอบศตวรรษแบบนี้ ก็ต้องทำใจไม่มากก็น้อย  เพราะ ลำพังมนุษย์เราจะไปกำหนด และบริหารจัดการลมฟ้า สภาพอากาศในธรรมชาติไม่ได้ทุกเรื่องเป็นแน่

ตอนนี้ก็ท่วมไปหมดทั่วเอเชียครัีบ  ไทย ลาว กัมพูชา เวียดนาม  ฟิลิบปินส์ และจีนแผ่นดินใหญ่  น้ำล้นสุดลูกหูลูกตาไปหมด  เรียกว่า ธรรมชาติเหนือการจัดการจริง ๆ  ถ้าพูดสำนวนภาษากำลังภายในก็คงต้องบอกว่า "คนคำนวณหรือสู้ฟ้าลิขิต"   อะไรแบบนั้น


สถานการณ์ทำให้เราสนใจศัพท์อังกฤษบางตัวที่อาจไม่เคยสนใจมันมาก่อน นี่คือข้อพิสูจน์ว่า "ศัพท์" คือเรื่องสำคัญกว่า "แกรมมาร์" ครับ

ศัพท์อังกฤษที่มาแรงในสองอาทิตย์ที่ผ่านมาคือ  "คันกั้นน้ำ"   ก็คือพวกคันดิน คันกระสอบทราย คันหิน พนังกั้น  อะไรต่้างๆ ที่สร้างกันตามขอบหรือริมน้ำครับ  กันน้ำหลา่กเข้่าท่วมบ้านเรือน  หรือทุ่งนา อะไรต่างๆ

ทีนี้  พอเราจะต้องอธิบายฝรั่งว่า ตอนนี้เมืองไทยน้ำท่วมข่าวคราวไปถึงไหนแล้ว  เช่นพอมีข่าวจริง  หรือข่าวลือ ว่า มี "คัีนกั้นน้ำ" แตก  รั่ว ยุบ หรือพัง    พอเราไม่คุ้นศัพท์อังกฤษที่เฉพาะเจาะจงลงไป  คนไทยเลยมักจะใช้คำว่า  dam  อ่านว่า  แด้ม    แปลว่า เขื่อน

ทีนี้ล่ะ  พอบอกว่า dam    มันพัง  ฝรั่งก็จะงง หรือไม่ก็ลุ้น เพราะฝรั่งใช้ dam   กับความหมายของ "เขื่อน" ตัวเขื่อน อะไรที่ค่อนข้างใหญ่  และเป็นการกั้น  "กั้นขวาง"  ลำน้ำโดยตรง  ในขณะที่ "คันกั้นน้ำ"   หรือ  "คันดิน"  เป็นการ  "กั้นเลียบ"   กั้นเลียบลำน้ำ ไม่ให้เอ่อทะลัก และไม่ใช่สิ่งก่อสร้างที่ใหญ่ หรือเป็นถาวรวัตถุมากขนาดนั้น

ภาษาอังกฤษจะเรียกคันกั้นน้ำว่่า

                             dike   หรือ   dyke 

โดยคำ  dike    ออกเสียงว่้า  ได้ค์    แปลว่า คัน คันกั้นน้ำ หรือ แนวกั้นน้ำ พนังกั้นน้ำ ที่ทำตามแนวฝั่งกันน้ำท่วม น้ำทะลัก  (ทีนี้ บางทีเราอาจจะเจอเขียนว่า  dyke   อันนี้ก็ความหมายเหมือนกันครับผม  แต่ไอ้เจ้า dyke  เนี่ย เป็นการสะกดแบบอังกฤษ ที่ฝรั่งลอนดอน ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์และอดีตอณานิคมอื่นๆ ใช้กัน )   ว่ากันว่า ต้นกำเนิดคำน่าจะมาจากภาษาดัตช์ว่า  "dijk"  ซึ่งเนเธอร์แลนด์ เป็นประเทศที่อยู่ตรงข้ามช่องแคบอังกฤษและเป็นต้นตำรับการชลประทานอะไรแบบนี้อยู่แล้ว

ทีนี้ถึงฝรั่งอเมริกันจะใช้คำว่า  dike   ที่สะกดด้วยตัว i   แต่เขาก็มีอีกคำที่นิยมใช้กันทางภาคกลางและภาคใต้ของสหรัฐอเมริกา  เราอาจเจอกับคำว่้า   levee  อ่านว่า  เล๊ หวี่    แปลว่า คันกั้นน้ำ น่านล่ะครับ  เหมือนกัน แต่ไอ้คำนี้มาจากรากคำภาษาฝรั่งเศส  ว่า  levée   มาจากเวิร์บ   lever   ที่แปลว่า ยก หรือยกขึ้น ทำให้สูงขึ้น  แถวนิวออลีนส์ที่มีการทำคันกั้นน้ำล้อมเมือง จะใช้คำนี้ เพราะฝรั่งเศสเคยเข้าไปปกครองมลรัฐแถวแม่น้ำมิสซิสซิปปี้ของอเมริกามาก่้อน  เลยทิ้งรากคำเอาไว้

ส่วนคำอื่นๆ  ที่อาจจะเจอเวลาฝรั่งเขาพูดถึง "คันกั้นน้ำ"  หรือ "พนังกั้นน้ำ"  ก็มีอีกมากมายเช่น  embankment และ  floodbank  และ  stopbank  ครับผม  แต่ไม่นิยมเท่าที่ผมบอกไป

อย่างไรก็ตาม เตือนก่้อนปิดท้าย  ให้รู้พอผ่านหูผ่านตาว่า  ยังมีการใช้ "dyke"  อันนึงที่ต้องระมัดระวัง เพราะมีการใช้แบบอเมริกันเป็น "คำแสลง" ออกไปในเชิงดูถูกใช้เรียก เลสเบี้่ยน(lesbian)  โดยเฉพาะ "สาวทอม"  อะไรแบบนี้ด้วย

รวมลิงก์รับมือปัญหาน้ำท่วม
http://feelthai.blogspot.com/2011/10/blog-post_1240.html

รวมลิงก์หนังสือมารพิณ

• ภาษาอังกฤษร้ายสาระ
• Snake Fish Fish  อังกฤษเที่ยวนอก
• คู่มือสนทนาภาษาจีนฉบับ จิ้มชี้เที่ยว
• รวมหนังสือที่เขียน(ท่องเที่ยว+ภาษา)
• +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ cx]

 ใครที่คิดว่าเรื่องราวที่เขียนที่นี่โอเค น่าสนใจ ฝาก share บอกต่อเพื่อนๆ ใน Facebook ด้วยครับ ผมขออนุญาตไม่ตอบคำถามภาษาอังกฤา หรือแก้ปัญหาการบ้านภาษาอังกฤษนะครับ © สงวนลิขสิทธิ์ มารพิณ (English for learners - blog)